1 – Transfer fiyatlandırması, örtülü sermaye ve örtülü kazanç kapsamında ortaklar cari hesabı –ilişkili kişilerden borçlanmalar (ortak borçlu yada alacaklı) ile öz sermaye ilişkisi irdelenmelidir. Gerek bu konu ile ilgili Kanunen Kabul edilmeyen giderler ve gerekse Kasa fazlası yada ortakların şirkete borçları adatlandırılarak hem faiz gelir kaydedilmeli hem de % 18 KDV hesaplanmalıdır. Gerekiyorsa Transfer Fiyatlandırması raporu hazırlanmalı. (İstenildiğinde ibraz edilmek üzere Serbest Bölgedeki ve/veya Yurtdışındaki ilişkili kişiler ile işlem yapanlar için satış fiyatının nasıl belirlendiğini konusunda Yönetim Kurulunca Transfer Fiyatlandırması Raporu hazırlanması gerekmektedir)

2 – Ortakların şirkete borçlu olmaları yani şirketten para çekmeleri Türk Ticaret Kanunu bakımından da cezalı duruma düşmelerine neden olabilir dikkat edilmeli

DEĞERLEMELER HESAPLARIN BİLANÇO GÜNÜNDE VERGİ USUL KANUNU DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ İLE DEĞERLENMESİ, DÖVİZLİ ALACAK VE BORÇLARIN DEĞERLEMESİ

3 -  Kasada bulunan para miktarının işletmenin büyüklüğüne ve iş hacmine uygun miktarda bulunması makuldür. Kasanızda makul olan miktardan fazla para varsa inceleme sebebidir çözüm üretilmelidir ya da ortakların şirkete borcu gibi değerlendirilerek adat hesaplanmalı ve faiz üzerinden % 18 KDV hesaplanmalıdır.Uygulanacak faiz oranı şirketin kullandığı yabancı kaynaklara ilişkin faiz oranı yada Merkez Bankası Avans oranı kullanılmalı. Yıl içinde şirketten para çeken ortaklara adat yapmak üzere 2022/Ocak ayına fatura kesilmeden önce her ortak için 2021/Aralık ayında fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

4 - Kasa sayımı yapılmalı, noksanlık veya fazlalığın olması halinde nedeni araştırılmalı ve kayıtlara alınmalıdır.

5 - Döviz cinsinden alacak ve borçların geçici vergi dönemleri itibariyle T.C. Merkez Bankasınca, yıl sonunda ise Maliye Bakanlığı’nca açıklanan döviz alış kurları esas alınarak TL’ye çevrilmesi ve doğan kur farklarının gelir ya da gider olarak kayıtlara intikal ettirilmesi gerekmektedir.

6 - Katma değer vergisinin konusunu teşkil eden işlemler ve kur farklarının matraha dahil olduğu dikkate alındığında dönem sonu itibariyle yapılan değerleme işlemleri nedeniyle ortaya çıkan kur farklarının KDV’ye tabi olması mümkün değildir. Değerleme vergi matrahını hesaplamaya yönelik bir işlemdir, herhangi bir teslim veya hizmet ifasını içermemektedir.

Ancak;  Kdv Uygulama Genel Tebliğin 5.3.Kur Farkları bölümünde

"Bedelin döviz cinsinden veya dövize endekslenerek ifade edildiği işlemlerde, bedelin kısmen veya tamamen vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihten sonra ödenmesi halinde, satıcı lehine ortaya çıkan kur farkları KDV matrahına dahildir. Buna göre, matraha dahil olacak kur farklarının hesabında, mal ve hizmet bedeline isabet eden kur farkları dikkate alınır, hesaplanan KDV’ye ilişkin ortaya çıkan kur farkları matraha dahil edilmez.

Buna göre, teslim veya hizmetin yapıldığı tarih ile bedelin tahsil edildiği tarih arasında ortaya çıkan lehte kur farkı için satıcı tarafından fatura düzenlenmek ve faturada gösterilen kur farkına, teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlemler için geçerli olan oran uygulanmak suretiyle KDV hesaplanır.

Bedelin tahsil edildiği tarihte alıcı lehine kur farkı oluşması halinde, kur farkı tutarı üzerinden alıcı tarafından satıcıya bir fatura düzenlenerek, teslim ve hizmetin yapıldığı tarihteki oran üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir.

Yıl sonlarında ve geçici vergi dönemlerinde, Vergi Usul Kanunu uyarınca yapılan değerlemeler sonucu oluşan kur farkları üzerinden KDV hesaplanmaz."

Tebliğde yer alan açıklamalar ve Maliye Bakanlığı’nın konuya ilişkin özelgeleri bir arada değerlendirildiğinde, sadece yapılan değerleme işlemleri nedeniyle ortaya çıkan kur farkları KDV’ye tabi olmayıp, döviz cinsinden vadeli işlemlerde bedelin tahsil edildiği veya ödendiği tarih itibariyle hesaplanan kur farkları ise katma değer vergisine tabi bulunmaktadır. Yurtiçi vadeli işlemlerde ödemenin veya tahsilatın yapıldığı tarihte lehine kur farkı oluşan alıcı yada satıcı tarafın karşı tarafa fatura düzenlemesi ve kesinleşen kur farkı üzerinden KDV hesaplaması ve beyan etmesi gerekmektedir.

7 - Alacakların (müşteriler hs.) bakiye mutabakatının yapılması gerekir. Bu yazılı olarak, mümkünse ıslak imzalı olarak gerçekleştirilmelidir. Borçların (satıcılar hs.) bakiye mutabakatlarının da aynı şekilde gerçekleştirilmesi gerekir. Ba ve Bs formlarının doldurulması sırasında zaman zaman yapıldığı görülmektedir. Mutabakat sağlandıktan sonra borç bakiyesi veren satıcılar 159 verilen avanslara, alacak bakiyesi veren alıcılar da alınan avanslara aktarılmalı. Alınan ve verilen avanslarla ilgili mutabakat sağlanmalı.  Alınan- verilen çekler, alınan- verilen senetlerin mutabakatı yapılmalı. Böylece düzenlediğiniz fatura karşı tarafın kayıtlarına girmiş mi? Karşı tarafın düzenlediği fatura sizin kayıtlarınıza girmiş mi hesap farklılıkları varsa tesbit edebilirsiniz.

8 - Sabit kıymet alımı ve yatırımlar dolayısıyla doğan kredi faizlerinin ve kur farkları aktife alındığı yıl sonuna kadar maliyete eklenir sonraki yıllarda aktifleştirme veya gider olarak dikkate alma konusunda tercih kullanılabilir ancak bu tercih yapıldıktan sonra değiştirilemez.

9 - Vadeli mevduat hesapları ile ilgili döneme isabet eden faiz gelirinin tesbit edilerek faiz gelirine dahil edilmesi ve kesinti yoluyla ödenen vergilere ilişkin bankalardan yazı alınmalıdır.

10 - Banka kredilerinin yıl sonu değerlemesinde dönem sonuna kadar işlemiş olan faizler gider olarak dikkate alınabilecektir. Banka Hesaplarınız, Kredi hesaplarınız için mutabakat yapın.  Bankada yabancı para mevcutsa değerleme işleminin yapılması ve ortaya çıkan kur farkları ilgili hesaplara aktarılmalı (BANKA KREDİLERİ için de çalışılan bankadan kredi dönem sonu itibarı ile kredi risk durumunu tesbit ederek kayıtlarla karşılaştırılabilir)

11 – Kesinti yoluyla ödenen vergilerle ilgili olarak kesintiyi yapan kurum ve kuruluşlardan ıslak kaşe imzalı yazılar alınmalı ve beyannameye eklenmelidir.

12 - 7.000 TL ve üzeri ödeme ve tahsilatların banka ve çek aracılığı ile yapılıp yapılmadığı test edilmelidir.

13 - Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin kayıtlarının fiili duruma uygunluğu test edilmeli ve doğru amortisman hesaplanıp hesaplanmadığı kontrol edilmeli.

14 - Yıl içinde alınan binek otomobilleri için kıst amortisman uygulanıp uygulanmadığına dikkat edilmeli. Amortisman listeleri kontrol edilip geçmiş yıllarda binek otomobiller için AYRILMAYAN kıst amortismanın kalan kısmının amortisman giderlerine intikal ettirilip ettirilemeyeceğinin kontrol edilmesi gerekmektedir.

15 -  2021 yılında  faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 170.000 TL, söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 320.000 TL’yi aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmının gider yazılabildiği unutulmamalıdır.

16 - KDV tahakkuk kaydı yapılmalı, Aralık ayında devreden KDV var ise, kayıtlardaki devreden KDV tutarı ile aralık ayı beyannamesindeki KDV tutarı aynı olmalı

17 - Dönem içinde 193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar hesabının borcuna yazılan tutar 371 Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri hesabının borcuna aktarılır. Bu tutar, kurumlar vergisi tutarını aşamaz.

18  - İşletmenin ödemekle yükümlü olduğu vergi ve fonların (360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı-361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri) vadesinin geçmiş olması ya da işletmenin vergilerini ödemekte güçlük çekmesi halinde vergi borçları 368 Vadesi Geçmiş Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler hesabına aktarılmalı Vergi Borcu ile sgk borcu internetten sorgulanarak kayıtlarla teyit edilmeli

19 - Dönemsel olarak 2021 Yılına ait olup, gelecek aylarda ödemesi yapılacak giderler 381 Gider Tahakkukları hesabı ile ilişkilendirilmelidir.

20 - VUK’ a göre değerleme işlemleri yapılmalı.

21 - Stok sayımı ve değerlemenin yapılmasından sonra satılan malın maliyeti tespit edilerek, kayıtlara alınmalı.

MUHASEBE DIŞI ENVANTER FİİLİ STOK SAYIMI, MUHASEBE İÇİ ENVANTER KAYDİ ENVANTER SAYIM TESELLÜM FAZLASI VE EKSİKLERİNİN DEĞERLENMESİ



RANDIMAN İNCELEMESİ İLK MADDE MALZEME, İŞÇİLİK, GENEL ÜRETİM GİDERİ SARFİYAT HESAPLARI YAPILMALIDIR

22 - Stok sayımında noksanlık veya fazlalığın olması halinde nedeni araştırılmalıdır.

23 - Şüpheli duruma düşmüş alacaklar değerlendirilmeli ve icra takibi yada dava açılmış olanlar belgelendirilmek kaydı ile şüpheli alacak karşılığı ayrılabilir ve gider kaydedilebilir. (teminata bağlı alacaklar için karşılık ayrılmamalıdır)

24 - Geçmiş yıllarda karşılık ayrılan şüpheli alacaklara ilişkin bu yılda yapılan tahsilatlar var ise konusu kalmayan karşılık olarak gelir hesaplarında dikkate alınmalıdır  Şirketin dava edilmiş cari alacakları ile ilgili olmak suretiyle avukatlarla iletişime geçilmelidir. En geç 31.12.2021 tarihine kadar avukattan alınan cari alacaklarla ilgili dava dosyalarının muhasebe bölümüne bildirilmesi gerekir.

25- Dönem sonu itibarı ile vadesi gelmemiş senet yada çek ile olan borç ve alacaklar için reeskont hesaplanabilir.

26 – Varsa indirim ve istisnalar uygulanmalı, geçmiş yıl zararları vergi matrahından düşülmelidir.

27- Bağış ve yardımlar uygulanırken yasal sınırlamalara dikkat edilmeli indirim ve istisnalar ve bağışlarda sıralamaya dikkat edilmelidir.

28- Lisans gideri – Ciro primi vb giderlerin faturaları ilgili dönemlerde alınmalı ve döneminde giderleştirilmelidir. Ayrıca bu durumda indirimli orana tabi işlemlere ilişkin KDV iadesi taleplerinde döneminden sonraki faturalar için iade talebi problem oluşturmaktadır.

29 – 2021 takvim yılına ilişkin gelmeyen faturalarınız varsa kontrol edip tüm faturaların getirilmesi sağlanmalıdır.

30 – Fatura kıymetli evrak niteliğindedir fatura ciltleri kontrol edilmeli satış faturalarında kayıp fatura vb var mı bakılmalıdır.

31- 2021 yılında alınması gereken kararlar kontrol edilmeli ve 2022/Ocak ayında Yönetim Kurulu Karar Defterine kapanış ve açılış tasdiki yapılmalıdır.

32 – Mevcut emtia fiilen sayılarak envanter yapılmalı fiili durum ile kaydi durum karşılaştırılarak varsa farklılıklar tesbit edilmelidir. Envanterin demirbaşlar, taşıtlar, çalışanların sigortaları vs. gibi tüm hesaplar için yapılması gerekiyor. İşletmelerin stok sayımlarını yapıp söz konusu sayıma ait tutanağı envanter defterine yapıştırmaları gerekmektedir.

33 - Önceki aylara ait kayıtlara girilmeyen faturanın olup olmadığı kontrol edilmelidir.

34 - Yıl içerisinde Gayrimenkul satış kazancı istisnasından yararlanılmak suretiyle sabit kıymet satışı yapılmışsa söz konusu sabit kıymete ait tapu alım ve satım belgesi ile tapu harcı ödeme belgesinin muhasebeye teslim edilmesi gerekir.

35 - Geçmiş yıllara ait sabit kıymet satışlarından kaynaklanan bir yenileme fonu var ise ve süresi dolmuş ise gelir kayıtlarına aktarılması ve veya amortisman giderleri ile ilgili gerekli kontrolün yapılması gerekmektedir. Sabit kıymet satışı ile ilgili kazanç bulunması halinde yenileme fonu uygulanabilir gerekli kararın alınmasına dikkat edilmelidir.

36 - Dönem içinde gider karşılığı ayıran firmaların söz konusu karşılıklara ait faturaların en geç 31.12.2021 tarihine kadar işletmeye ulaşıp ulaşmadıklarının kontrol edilmesi gerekmektedir.

37 - Ödenmeyen Sigorta Primlerinin tesbit edilmesi ve Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak dikkate alınması gerekir.

38 - İnşaat ve yıllara yaygın inşaat işi yapanlar inşaat maliyet tesbitini dikkatle yapmalı ve dönem giderlerinin dağıtım anahtarını doğru yaptığının test edilmesi ve bu dağıtım ayrıntılarını gösteren tablo hazırlamalıdır. Geçici kabul tutanağı ve onay tarihleri dikkate alınarak beyannameye doğru bir şekilde aktarıldığının teyit edilmesi gerekir.

39 - Belgesiz/Dayanaksız Muhasebe Kaydından kaçınılmalı her yevmiye kaydına bir belge eklenmelidir.(VUK'nca uygun görülen hariç)

40 -  2022 Defter Tasdikleri ile E defter E faturaya geçenler envanter defteri ile diğer defter tasdiklerini unutmamalı.

41 -  e-Defter uygulamasına tabi şirketlerde 2021/Aralık hesap dönemi berat alınırken kapanış fişinin oluşturulduğu kontrol edilmelidir.

42- Şahıs şirketlerinin ticari kazançlarına ek olarak elde ettikleri kazançlar (Gayri Menkul Sermaye İradı, Ücret vb.) gelir vergisi beyannamelerine ilave edilmelidir.

43- 2022 yılında defterlerini elektronik ortamda tutacak olan mükelleflerin defter yükleme dönemini aylık veya geçici vergi tarihlerinde 3 aylık olarak yükleme hakları bulunmaktadır. Defter yükleme tercihinde bulunmak için son tarih 31.01.2022 olup, defter yükleme tercihinde bulunmayan veya süresinde ilgili tercihi yapmayanların defterleri otomatik olarak aylık bildirim olarak seçilmektedir.
 

44- Finansman Gider Kısıtlaması Uygulaması: Yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşmış olan bilanço hesabına göre defter tutan vergisi mükelleflerinin, aşan kısımla sınırlı olmak üzere, yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10’luk kısmı, kurum kazancının tespitinde KKEG olarak dikkate alınacaktır.
 

Ayrıca, öz kaynak tutarını aşan yabancı kaynaklara ilişkin olarak faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurlarından, yatırımın maliyetine eklenmiş olan yabancı kaynaklardan doğan gider ve maliyet unsurları ise %10’luk bu kısıtlamaya tabi tutulmayacaktır. 
 

45- SGK e-Tebligat başvurusu 31.01.2022 tarihine kadar yapılmalıdır.